ΒΑΘΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

 Η διαχείριση συναισθημάτων εμπεριέχει από μόνη της έναν μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Δεν είναι και ακατόρθωτο επίτευγμα όμως. Τόσο τα θετικά, όσο και τα αρνητικά συναισθήματα επηρεάζουν την καθημερινότητα μας. Το να τα ξεχωρίσουμε μπορεί να γίνει πρόκληση. Ανάμεσα στην ρουτίνα, την πίεση της εργασίας, τα κοινωνικά "πρέπει" και "μη" δημιουργούνται τόσα κύματα συναισθημάτων που αδυνατούμε να τα αναγνωρίσουμε. Κάπως έτσι καταλήγουμε να βαφτίζουμε "χαρά" όλα τα θετικά συναισθήματα και "λύπη" όλα τα αρνητικά. Στους γρήγορους, λοιπόν, ρυθμούς της ζωής, δεν έχουμε πάντα την πολυτέλεια να φιλτράρουμε και να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα που βιώνουμε ένα ένα. Τα αφήνουμε άγνωστα και ανώνυμα στο πίσω μέρος του μυαλού μας χωρίς να σκεφτόμαστε αν και πως μπορούν να μας προσβάλλουν. Τα συναισθήματα όμως έχουν την τάση να διογκώνονται -ειδικά τα αρνητικά- αν δεν τα αναγνωρίσεις εγκαίρως και δεν βρεις την ρίζα τους. Ολοένα και περισσότερο ακούμε για τις ψυχοσωματικές νόσους, για κρίσεις πανικού και φοβίες. Πως αναγνωρίζουμε όμως τα συναισθήματα μας και πως τα αντιμετωπίζουμε; Το πρώτο -τετριμμένο- συστατικό, είναι ο χρόνος. Παίρνουμε χρόνο για τον εαυτό μας, για να κατανοήσουμε τι γίνεται στον εσωτερικό μας κόσμο. Ρωτάμε "τι αισθάνομαι;" και το εκφράζουμε φωναχτά στον εαυτό μας, αν δεν μπορούμε να του δώσουμε όνομα, το περιγράφουμε και το προσδιορίζουμε όσο περισσότερο γίνεται. Μιλάμε δυνατά στον εαυτό μας ώστε η κατάσταση να γίνει συνειδητή, ώστε νόηση και σώμα να ισορροπήσουν σε αυτό που νιώθει η ψυχή. Για παράδειγμα το άγχος και ο ενθουσιασμός έχουν τις ίδιες σωματικές αντιδράσεις, ο εγκέφαλος σε συνεργασία με την ψυχή πρέπει να προσδιορίσει τι είναι τι! Αυτό το πρώτο βήμα είναι και πάντα το δυσκολότερο. Ειδικά σε μια κοινωνία που σπρώχνει τον κόσμο μακριά από την "εσωτερικότητα", γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος δε θα σπαταλήσει τον ελεύθερό του χρόνο στο "μέσα" του αλλά στο "έξω" του όπως επιβάλλει ο μοντέρνος τρόπος ζωής. Αφού λοιπόν αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα μας, μπορούμε να περάσουμε στο επόμενο βήμα το οποίο είναι να βρούμε το ερέθισμα από το οποίο γεννήθηκε το όποιο συναίσθημα. Η ερώτηση σε αυτό το βήμα είναι "γιατί;", "γιατί αισθάνθηκα έτσι;" για την ακρίβεια. Παράδειγμα, αναγνωρίζω ότι έχω άγχος. Γιατί αγχώθηκα; Εξ αιτίας του υπολοίπου λογαριασμού τραπέζης (οικονομικό). Επειδή ο συνάδελφος μίλησε για γάμο-οικογένεια (κοινωνικό) κλπ. Οδηγούμαστε λοιπόν στο τρίτο βήμα, αυτό της αναγνώρισης της ¨ρίζας" του συναισθήματος. "Ρίζα" θα μπορούσε να είναι η ανασφάλεια ή η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αυτοπεποίθηση. Αξίζει βέβαια να αναφέρω πως κανένα συναίσθημα δεν είναι "προβληματικό" παρά μόνο αν το αφήσουμε εμείς να γίνει. Δεν αρκεί όμως η εύρεση της "ρίζας", απαιτείται αρκετή προσωπική δουλειά ώστε να ξεμπλεχτούν τα συμπλέγματα που έχουμε μέσα μας, ώστε τα μελλοντικά ερεθίσματα να μην οδηγήσουν στα ίδια αδιέξοδα. Αντιμετώπιση, επίσης, δεν σημαίνει απόλυτη εξάλειψη των συναισθημάτων. Η αναισθησία δεν είναι λύση διότι και σε αυτήν ελλοχεύουν κίνδυνοι. Η παραπάνω διαδικασία δεν είναι εύκολη, πολύς κόσμος μάλιστα ίσως να χρειαστεί την βοήθεια κάποιου ψυχολόγου για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα ή και τον εαυτό του. Αυτό δεν είναι καθόλου κακό, είναι ελπιδοφόρο να ζητάς βοήθεια, σημαίνει πως αναγνωρίζεις την κατάσταση και τα όρια σου. Κάθε εσωτερική διεργασία είναι ψυχοφθόρα αλλά η γαλήνη και η ηρεμία που επιφέρει είναι πολύτιμο δώρο για υγεία, ψυχική και σωματική. "Το γνώθι σαυτόν εστιν αν τα πράγματα ιδης τα σαυτου και τι σοι ποιητεον."

Μενανδρος

ΑΝΑΛΩΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

 

Ο κόσμος στον οποίο ζούμε αποτελείται από αγαθά. Υλικά, αναλώσιμα αγαθά. Όλα γύρω μας είναι αναλώσιμα. Τίποτα, σχεδόν, δεν είναι δεδομένο και αέναο. Η υγεία είναι αναλώσιμη, ο υλικός πλούτος, οι άνθρωποι. Ακόμα και η φύση! Τα δέντρα γίνονται χαρτί, τα ποτάμια αποκτούν φράγματα, τα βουνά γεννούν ορυχεία και οι θάλασσες φιλοξενούν σκουπίδια. Η γη η ίδια, συνέχεια μεταβάλλεται, εξελίσσεται και αλλάζει, αφήνοντας μόνο υπενθυμίσεις αυτού που κάποτε ήταν. Γνωρίζοντας αυτή την αλήθεια, αναρωτιέμαι, γιατί το ανθρώπινο είδος συνέχεια κυνηγάει πράγματα με ημερομηνία λήξης. Το ακριβό ρολόι ή το ακριβό αμάξι. Ποια ματαιοδοξία μας ωθεί εκεί; Είναι μήπως φιλοδοξία ή νομίζουμε ότι θα ζήσουμε για πάντα; Μήπως η υπερβολική πληροφορία διαστρεβλώνει την οπτική μας; Μπορεί, απλά, να μας ελκύει το όμορφο και το κομψό. Ή μπορεί να καλύπτουμε τις ανασφάλειές μας με μανίες υπερκατανάλωσης. Η νιότη γερνάει, το σώμα φθείρεται και τρεφόμαστε με ψευδαισθήσεις φίλτρων και καλλωπιστικών ενέσιμων. Δεν είναι κι αυτό μια μορφή ναρκωτικού; Ο εθισμός στην νεότητα! Ο εθισμός στην πολυτέλεια! Ζηλεύουμε τηλεπερσόνες για τα ρούχα και την προβολή και δεν ζηλεύουμε τον Ολυμπιονίκη για την πειθαρχία και το πείσμα. Φθονούμε την κατσίκα του γείτονα, αλλά δεν βελτιώνουμε τον εαυτό μας ώστε να αποκτήσουμε και μείς μια κατσίκα! Σπαταλάμε αλόγιστα σε υλικά, άψυχα πράγματα που δεν χρειαζόμαστε αντί να επενδύουμε σε εμπειρίες και αισθήματα. Συλλέγουμε αντί να δωρίζουμε και αποθηκεύουμε χωρίς να υπάρχει ανάγκη. Κρίνουμε ό,τι προέρχεται από δεύτερα χέρια, λες και αυτά τα χέρια ήταν άρρωστα και θα μας κολλήσουν φτώχεια. Αλλά η φτώχεια δεν ξεκινάει απαραίτητα από την τσέπη. Προτιμώ το λειτουργικό από το ακριβό. Το ταπεινό από το κραυγαλέο. Άλλωστε οι ανασφάλειες είναι αυτές που φωνάζουν. Και δεν το παίζω υπεράνω, έχω κι εγώ ανασφάλειες με τις οποίες παλεύω! Αλλά κάθε φορά που βρίσκομαι σε κάποιο κατάστημα ή μπροστά σε κάποιο ταμείο, σκέφτομαι, το χρειάζομαι αυτό που πάω να αγοράσω; Τι προσπαθώ να καλύψω; Κάποια ανάγκη ή το εγώ μου; Κι αν όντως το αγοράζω για το εγώ μου, πόσα ακόμα είμαι έτοιμη να θυσιάσω γι’ αυτό; Ελπίζω την επόμενη φορά που θα βρεθείς και συ σε κάποιο κατάστημα ή σε κάποιο ταμείο να αναλογιστείς τα ίδια.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

 Τι είναι ο πολιτισμένος κόσμος; Οι βόθροι; Τα φαστφουντάδικα; Οι θρησκείες; Τα τσιμέντα στις πόλεις; Πολιτισμός είναι ο πόλεμος; Τα ορφανά; Η πείνα και η εκμετάλευση; Τόσα χρόνια νόμιζα πως ο πολιτισμός δεν έχει να κάνει με τις δομές αλλά με τους ανθρώπους και το πώς αυτοί ενεργούν και αλληλεπιδρούν στην κοινωνία. Πως (ο πολιτισμός) είναι η γνώση, η καλοσύνη, η αλληλεγγύη και η ενσυναίσθηση. Ένας ας πούμε αγενής άνθρωπος είναι και απολίτιστος. Η έλλειψη παιδείας είναι και αυτή δείγμα έλλειψης πολιτισμού! Ας πάρουμε για παράδειγμα τη χώρα μας, από τα βάθη των αιώνων έχει πολιτισμό ο οποίος φυσικά δεν αντικατροπτίζεται στον σημερινό Έλληνα. Στην «πτώση» του νεοέλληνα δεν έχει συμβάλει όμως μόνο η έλλειψη παιδείας - για να γίνει ξεκάθαρο, άλλο ο αναλφαβητισμός, άλλο η έλλειψη παιδείας - αλλά και η τάση για αδιαφορία όπως και η ιδέα του εύκολου χρήματος. Βέβαια, αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν σε πολλούς λαούς σήμερα! Άλλο παράδειγμα το American dream, όπου προμόταρε την εργασία για όλους, την ελευθερία και τις ίσες ευκαιρίες. Εκτός φυσικά, από τους Ινδιάνους ή τους Αφρικανούς! Ο πολιτισμός εφαρμόζεται ελιτίστικα και βάση χρώματος σε αυτήν την περίπτωση. Ακόμα κι αυτό υποδεικνύει πόσο απολίτιστοι ήμασταν! Και συνεχίζουμε να είμαστε! Οι «πολιτισμένοι» χριστιανοί τσιρίζουν λόγους μίσους κατά των μουσουλμάνων, οι «πολιτισμένοι» μουσουλμάνοι αντεπιτίθενται! Και όλα αυτά σήμερα, όχι μόνο πριν 100 χρόνια. Μήπως τελικά ο «πολιτισμένος» κόσμος είναι μια ουτοπία; Καθώς όσο υπάρχει άνθρωπος, θα υπάρχει πόνος, μίση,  πάθη, συμφέροντα, διαχωρισμοί, λάθη. Ίσως για να πετύχουμε την ουτοπία θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τα παλιά μίση και απωθημένα, γιατί στην πραγματικότητα αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. 

Ο ιδεατός πολιτισμός δεν επιτυγχάνεται με την καθυπόταξη των μαζών 

όπως επιχειρείται σήμερα παγκοσμίως.  Η ολοκλήρωση της ανθρώπινης οντότητας ορίζεται από το είναι του κάθε ατόμου ξεχωριστά και αυτό χτίζεται μόνο από κοινωνίες και άτομα που σέβονται τον εαυτό τους.

Όταν λοιπόν, το ψάρι θα πάψει να βρωμάει απ’ το κεφάλι, σύμφωνα με τη λαϊκή ρήση, τότε οι κοινωνίες και τα άτομα θ’ αρχίσουν να ανυψώνονται. 

Ο κοινωνικός ευδαιμονισμός είναι αυτό που οδηγεί στον ιδεατό πολιτισμό και όχι ο ατομικισμός με τα πάθη που τον συνοδεύουν.

ΜΕ ΤΕΤΟΙΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ...

 Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι πάντα εύκολες. Όλοι  δεν ταιριάζουνε με όλους και ακόμα και αν ταιριάζουνε σε κάποιο σημείο της ζωής τους, μπορεί μόλις αυτή η περίοδος παρέλθει να σταματήσουν να έχουν τόσα κοινά όσα πίστευαν. Οι φίλοι είναι η οικογένεια που διαλέγουμε, λένε. Αλλά τι να κάνεις με μια οικογένεια που δεν έχετε κοινά, που έχει σταματήσει να υπάρχει αλληλοκατανόηση και αλληλοϋποστήριξη; Τι κάνεις όταν έχεις φτάσει σε αυτό το σημείο της ζωής σου που δεν ταιριάζεις με τους φίλους σου, σε όλα τα επίπεδα, ψυχικά, νοητικά και συναισθηματικά; 

Στον κοινωνικό κύκλο ενός ανθρώπου υπάρχουν οι γνωστοί, άτομα δηλαδή που οι κουβέντες είναι τυπικές και δίχως βάθος, οι παρέες που συνήθως μοιράζονται τα ίδια ενδιαφέροντα οπότε και οι συζητήσεις μπορούν να έχουν ένα διαφορετικό πιο βαθύ τύπο και οι φίλοι, άτομα ξεχωριστά που βρίσκονται πιο κοντά από τους υπολοίπους και γνωρίζουν διαφορετικές πτυχές του χαρακτήρα του ατόμου. Οι άνθρωποι όμως έχουν την τάση να εξελίσσονται και καμιά φορά αυτή η διαδικασία δεν γίνεται στον ίδιο χρόνο για όλους. Έτσι λοιπόν, καμιά φορά δεν είμαστε στην ίδια σελίδα του βιβλίου της ζωής με τα άτομα που αγαπάμε.  

Οι ανθρώπινες σχέσεις, όπως και οι φιλίες απαιτούν κάποιους συμβιβασμούς. Παρόλο που συχνά αναφέρεται πως όταν αγαπάς κάποιον δεν προσπαθείς να τον αλλάξεις, δεν σημαίνει απαραίτητα πως δεν μπορείς ο ίδιος να αλλάξεις- μέχρι ενός ορίου- για τον άνθρωπο που αγαπάς. Αυτές οι αλλαγές που κάνει ο οποιοσδήποτε για κάποιον που αγαπά δεν είναι παρά βελτίωση για τον χαρακτήρα του καθώς το μόνο κίνητρο είναι η αγάπη και με αυτό μόνο καλύτερος μπορείς να γίνεις. Ωστόσο μια φιλία μπορεί να μην είναι και τόσο "αθώα". Τα κίνητρα που παρακινούν κάποιο άτομο να γίνει καλύτερος φίλος μπορεί εύκολα να τα εκμεταλλευτεί κάποιος "φίλος" του προς όφελος του.  Για παράδειγμα μπορεί ένα άτομο να κερνάει τους φίλους του από αγάπη και ευγνωμοσύνη και οι "φίλοι" να το βλέπουν σαν δωρεάν ΑΤΜ για να καλύπτουν τις ανάγκες τους. 

Αργά ή γρήγορα όλοι καταλαβαίνουν όταν φτάνουν στα επίπεδα να εκμεταλλεύονται τις καλές τους προθέσεις, μόνο που τότε είναι πολύ αργά για να θέσεις όρια και να ξεκινήσεις μια σχέση από την αρχή. Το θεμέλιο της φιλίας είναι η εμπιστοσύνη και από την στιγμή που έστω και  ραγίσει αυτό το θεμέλιο, το κτίσμα είναι έτοιμο να πέσει. Ένας φίλος δεν χρειάζεται να καταχραστεί τα χρήματα σου ή να εκμεταλλευτεί το πορτοφόλι σου για να γκρεμιστεί το κτίσμα, μπορεί να κατεδαφιστεί με την ελάχιστη έλλειψη εμπιστοσύνης όπως η εκμυστήρευση ενός μυστικού που ξαφνικά γνωρίζουν όλοι, οι κουβέντες που γίνονται για το άτομο εν άγνοια του και γενικά η προδοσία.

Η προδοσία είναι πολύ βαριά λέξη και με ακόμα βαρύτερη έννοια. Αλλά είναι ένα μόνο μέσο για να ισοπεδώσει την φιλία. Άλλα μέσα είναι η διαφορετική ψυχολογία των ανθρώπων που απαρτίζουν την σχέση, τα διαφορετικά συναισθήματα που μπορούν να τους αποξενώσουν, η έλλειψη ουσιώδους επικοινωνίας και οι τρίτοι άνθρωποι, κυρίως οι ερωτικοί σύντροφοι, που εισέρχονται στις ζωές τους. Ειδικά σε μακροχρόνιες φιλίες αυτά τα τελευταία μέσα είναι τα βασικά τα οποία μπορούν να την διαλύσουν. 

Το να χωρίζεις τους φίλους σου είναι ίσως η πιο επίπονη διαδικασία που θα βιώσει ποτέ κανείς. Πολλές φορές όμως είναι και η μόνη λύση. Πρέπει να αποδεχθούμε ότι δεν ταιριάζουμε με όλους ή ότι δεν μας συμπαθούνε όλοι και ότι στη ζωή είμαστε φτιαγμένοι για να προχωράμε παρακάτω και να μη μένουμε σταθεροί δίχως πρόοδο απλά για να συμβιβαστούμε με κάποιον που δεν θέλουμε να χάσουμε από τη ζωή μας. Πρέπει να αναλογιστούμε αν αυτό το άτομο αξίζει την θυσία να μείνεις αδρανής ή ακόμα αν όντως σας αγαπούσε, αν πραγματικά θα ήθελε την αεργία σας ή την πρόοδο σας; 

Η πραγματική φιλία δεν έχει χώρο για εγωισμούς. Της αξίζει η ειλικρίνεια και η αλήθεια όσο δύσκολες κι αν είναι. Της αξίζει σεβασμός και αγάπη τόσο στις κακές μέρες όσο και στις καλές μέρες. Της αξίζει να την προσέχουν και να "ταίζουν" τα θεμέλια με εμπιστοσύνη. Άνθρωποι που δεν μπορούν να καταλάβουν αυτή την μοναδική γοητεία της φιλίας, είναι καταδικασμένα να απαρτίζονται από κόσμο, γνωστούς και παρέες και να νοιώθουν στα εσώψυχα τους κρύο και μοναξιά. 

ΕΞΟΣΤΡΑΚΙΣΜΕΝΟΣ ΗΡΩΑΣ

 Στη περιοχή που κατοικώ, στην πρωτεύουσα της χώρας, στον κεντρικό δρόμο κάτω από το σπίτι μου, έξω από μεγάλη τράπεζα, κάθεται ένας κύριος με μια σημαία Ελληνική τυλιγμένη πάνω στη πλάτη του. Είναι μεγάλος σε ηλικία και το πρόσωπο του είναι διαλυμένο. Στη θέση της μύτης έχει απομείνει λίγο κρέας πάνω στον χόνδρο, από το μετωπό του λείπει μια μεγάλη φλούδα δέρματος που φτάνει ως και τα μαλλιά του. Ζει από την καλοσύνη των ξένων. Αυτός ο κύριος δεν είναι αλήτης, δεν είναι χρήστης ούτε ληστής. Αυτός ο κύριος είναι περήφανος και καλόκαρδος. Πριν κάποια χρόνια αυτός ο κύριος στάλθηκε να υπερασπιστεί τα πάτρια εδάφη σε έναν πόλεμο που το κράτος ποτέ δεν αναγνώρισε. Το πρόσωπο του έγινε έτσι από μια οβίδα που έσκασε μπροστά του και σκότωσε αρκετούς άνδρες που ήταν μαζί του. Ο διπλανός του βαριανάσαινε και τον τράβηξε πίσω. Δεν μπορούσε να δει για τον υπόλοιπο λόχο γιατί τα μάτια του είχαν γεμίσει από το αίμα του. Καλύφθηκε σε μια χαράδρα. Εκεί μέσα είδε τον άνθρωπο που προσπάθησε να σώσει να ξεψυχάει. Είδε τους "αντιπάλους" του να σπρώχνουν ομοεθνείς του και να τους γκρεμίζουν από το ύψωμα πάνω από το κεφάλι του. Έβλεπε πτώματα να μαζεύονται γύρω του. Άκουγε μωρά να κλαίνε και μανάδες να παρακαλάνε για έλεος πριν βρουν κι αυτές το μακάβριο τέλος τους. Άκουγε παιδικές φωνές να πέφτουν και να χάνονται. Έζησε έναν εφιάλτη που εμείς σήμερα δεν θα ζήσουμε χάρη σε αυτόν. Έζησε αυτόν τον εφιάλτη γιατί είχε έναν σκοπό και ένα ιδανικό να πιστεύει. Ο αχός των κραυγών πνιγμένων στο αίμα, οι κλαγγές των όπλων, οι ριπές των πολυβόλων και το σφύριγμα των οβίδων συνδυασμένα με τσιρίδες και κλάματα, με βογγητά και βρισιές έρχονται κάθε βράδυ στον ύπνο του και τον συνοδεύουν νυχθημερόν. Πήγε στον πόλεμο και στιγματίστηκε για πάντα. Ακόμα και σήμερα με δάκρυα στα μάτια εξιστορεί την ιστορία του. Λόγω της αναπηρίας του δεν μπόρεσε να εργαστεί. Μια αναπηρία που δεν αναγνωρίστηκε ποτέ.  Ήταν από τους λίγους τυχερούς που σώθηκε και γύρισε πίσω. Τι τύχη! Τον παρασημοφορήσανε και μετά τον πετάξανε. Ένα κενό. Μια σιωπή. 

Το κράτος δεν αναγνώρισε τον πόλεμο. Δεν τον αναγνώρισαν ούτε αυτόν τον ίδιο. Ούτε το παράσημό του, ούτε ό,τι προσέφερε για την χώρα του. Δεν πήρε ποτέ σύνταξη, δεν τον θεωρήσανε βετεράνο. Τον ξεχάσανε γιατί δεν συνέφερε να τον θυμούνται. Αλλά αυτός θυμάται και θα θυμάται για πάντα. Συνεχίζει να αγαπάει την χώρα του γιατί καταλαβαίνει πώς παίζονται τα πολιτικά παιχνίδια. Αν λοιπόν ποτέ βρεθείς μπροστά σε αυτόν τον εξοστρακισμένο ήρωα μην τον κοιτάξεις με λύπηση ή με αποστροφή, άλλωστε του χρωστάς την ελευθερία σου.  Και αν είσαι Ελληναράς νοικοκυραίος, δώσε λίγο χρόνο να ακούσεις από το στόμα του τι προκαλεί ένας πόλεμος. Σταμάτα να φαντάζεσαι καθάρσεις και επαναστάσεις γιατί στον πόλεμο ο μόνος χαμένος είναι ο λαός, ο μόνος χαμένος είσαι εσύ ο ίδιος. 

28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

 Ημέρα εθνικού δέους και περηφάνιας. Ημέρα που αν δεν ξέρεις τι σημαίνει για τη χώρα είσαι  ανιστόρητος ή αμόρφωτος. Ημέρα χαράς για άλλους, μα πένθους για εμένα. Για να κάνουμε μια γρήγορη αναδρομή, αυτή τη μέρα τιμούμε το "Όχι" που είπε ο Μεταξάς στα ιταλικά στρατεύματα, για την ακρίβεια είπε "Λοιπόν έχουμε πόλεμο" αλλά το αποτέλεσμα ήταν ίδιο. Στρατεύματα ξεκίνησαν για τα ελληνοαλβανικά σύνορα ώστε να υπερασπιστούν την χώρα. Μέσα σε αυτά τα στρατεύματα ήταν κι ο προπάππος μου. Ο προπάππος μου ήρθε αγοράκι από την Προύσα της Μικράς Ασίας στην Ελλάδα υπό την απειλή των Νεότουρκων του Κεμάλ. Στην Ελλάδα τους χλεύασαν, τους έφτυσαν και τους έβρισαν. Τους έδιναν λασπωμένα αλεύρια και ρύζια για να ζήσουν. Παρόλα αυτά έκανε την Ελλάδα σπίτι του, αφού Έλληνας ήταν. Έκανε οικογένεια και μόλις που είχε χαρεί για λίγο τα παιδιά του οι σειρήνες του πολέμου ήχησαν στην χώρα για άλλη μια φορά. Τον έστειλαν στον Γράμμο όπου και εκεί κατέληξε. Ο γιός του, ο παππούς μου, παιδάκι έξι χρονών έγινε ο προστάτης της οικογενείας. Δεν πήγε σχολείο αλλά κατευθείαν για δουλειά. Στα δώδεκά του η μητέρα του, η προγιαγιά μου, περήφανη γυναίκα, κι αυτή από Μικρά Ασία, και ερωτευμένη μέχρι τέλους με τον προπάππο μου, τον έστειλε να βρει τα κόκκαλα του πατέρα του και άντρα της. Ο παππούς μου ξεκίνησε με τα πόδια, καθώς αμάξια δεν υπήρχαν ούτε η οικονομική δυνατότητα για γαϊδουράκι πόσο μάλλον για άλογο, να πάει να βρει τον τάφο του πατέρα του. Βρήκε έναν ομαδικό τάφο που πιθανότατα και ο πατέρας του βρισκόταν εκεί μέσα. Δεν ήθελε να στεναχωρήσει τη μητέρα του κι ας ήξερε πως δεν θα μπορούσαν ποτέ να φέρουν τον μπαμπά του κοντά τους και της είπε πως δεν βρήκε τίποτα.   Μετά από δύο χρόνια του ζήτησε το ίδιο πράγμα. Ξανά ταξίδι με τα πόδια. Από Μακεδονία για Αλβανία. Αυτή τη φορά όταν γύρισε είπε την αλήθεια στην μητέρα του.  Δεν ήξερε ποια κόκκαλα ήταν του μπαμπά του γιατί ήταν είκοσι κορμιά αραδιασμένα στον ίδιο λάκκο. Η προγιαγιά μου ποτέ δεν ξεπέρασε τον χαμό  του. Τον αγαπούσε μέχρι το τέλος της και του μιλούσε μέσα από τις προσευχές της. 28η Οκτωβρίου, ημέρα πένθους για την ορφάνια του παππού μου. Ημέρα πένθους για την χηρεία της προγιαγιάς μου. Ημέρα πένθους για έναν άνθρωπο που έζησε ένα ξερίζωμα, για έναν άνθρωπο που δεν έχασε ποτέ την εθνική του ταυτότητα, για έναν άνθρωπο που υπερασπίστηκε σημαία και οικογένεια. Ημέρα την οποία εκτός από περηφάνια  νιώθω έναν οξύ πόνο. Εκείνον τον πόνο της απώλειας που αισθάνεται κανείς για κάποιον που αγαπάει πολύ κι ας τον γνώρισε μόνο μέσα από διηγήσεις, ιστορίες και παραμύθια, μέσα από κιτρινισμένες φωτογραφίες που κρέμονται στους τοίχους έως και σήμερα. Οι σκιές έχουν γίνει σκεπτομορφές και μεταφέρουν ένα πάγιο ερώτημα: γιατί; 

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΤΙ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ;

 

Το διάβασμα παίζει έναν μεγάλο ρόλο στη ζωή μας. Μαζί με το μέτρημα είναι από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουμε στην σχολική μας ζωή. Το διάβασμα κυριαρχεί από πολύ μικρή ηλικία στην καθημερινότητα μας αλλά πόσο μας καθορίζει; Είμαστε άραγε ότι διαβάζουμε και πώς αυτά που διαβάζουμε μας επηρεάζουν; Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα! Ένα άτομο στην εφηβεία του όπου ακόμα δεν έχει μεστώσει, δεν έχει χτίσει σφαιρική άποψη και η κριτική του άποψη είναι ακόμα ανώριμη παίρνει και διαβάζει τον Αγών μου, του Αδόλφου Χίτλερ. Την επόμενη μέρα που τελειώνει τα βιβλία έχει γίνει βαθιά εθνικιστής. Φταίει το παιδί; Φταίει η κοινωνία; Ή μήπως φταίει αυτός που του έδωσε το συγκεκριμένο βιβλίο να διαβάσει χωρίς να του προτείνει και κάτι διαφορετικό; Στον αντίποδα έχουμε πάλι ένα άτομο στην εφηβεία που διαβάζει Το Κεφάλαιο, του Κάρλ Μάρξ. Αυτό το άτομο γίνεται βαθεά κομουνιστής. Στα διαλλείματα αντί να ανταλλάξουν βιβλία, παίζουν φάπες για τα πολιτικά. Κανείς δεν βρέθηκε να τους πει πως οι πολιτικοί δεν δίνουν δεκάρα για τον λαό. Κανείς δεν τους έδωσε να διαβάσουν κάτι διαφορετικό για να ανοίξουν λίγο το κεφάλι τους. Καλό είναι να διαβάζεις τα πάντα αλλά ακόμα καλύτερο είναι να κριτικάρεις αυτό που διαβάζεις. Να μην τρως έτοιμη μασημένη τροφή. Κατά πόσο ένα βιβλίο με καλύπτει; Με ψυχαγωγεί; Με προβληματίζει; Αυτά είναι τα αληθινά ερωτήματα που πρέπει να κάνει κανείς στον εαυτό του όταν τελειώνει το διάβασμά του. Στην ουσία κατά πόσο ήταν χρήσιμο αυτό το οποίο μόλις διάβασα; Κι εγώ στην εφηβεία μου διάβαζα κόμιξ, δεν με έκαναν σούπερ ήρωα όμως!   

ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

 Μήπως ζούμε σε μια ασπρόμαυρη κοινωνία; Μήπως πέφτουμε καθημερινά θύματα του ασπρόμαυρου; Γιατί να υπάρχει μόνο καλό ή μόνο κακό; Μόνο ηθικό ή ανήθικο; Και ποιος είναι αυτός που ορίζει στις μικρές λεπτομέρειες τί είναι καλό και κακό, ποιο είναι το ηθικό και ποιο όχι; Ποιος ορίζει για μένα; 

Φυσικά υπάρχουν ασπρόμαυροι κανόνες που ακολουθεί ο περισσότερος κόσμος βάση λογικής, για παράδειγμα, ο φόνος είναι ανήθικη πράξη. Και όσο σκέφτεσαι αυτό, δηλαδή τη λογική πίσω από το ότι ο φόνος είναι κακό, ξεπηδά το γκρι. Και αν δεν είναι κακός; Αν είναι δικαιολογημένος; Δεν είναι προμελετημένος και τον διέπραξε ένα θύμα προς το θύτη του; Πόσο αυτός ο φόνος είναι κακός; 

Νομικά είναι φόνος όσα ελαφρυντικά και να υπάρχουν αλλά είναι ανήθικος; Δεν θα κατέβει ποτέ κάποιος Θεός να μας απαντήσει. Άλλωστε αυτές τις απαντήσεις δεν τις βρίσκεις στο Θεό αλλά μέσα σου.  Ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του αντιλήψεις για το σωστό και το λάθος. Δεν υπάρχει ένα βιβλίο να μοιράζεται στα σχολεία και να έχουν όλοι ίδιες απόψεις πάνω σε αυτά τα ζητήματα.

Κάποιοι είναι δεξιά, κάποιοι αριστερά. Κάποιοι πάνω και άλλοι κάτω.  Κάποιοι είναι φανατικοί και τα βλέπουν άσπρα, άλλοι είναι αδιάφοροι και τα βλέπουν μαύρα. Με αποτέλεσμα τον διαχωρισμό, σε όλα τα επίπεδα. Διαίρει και βασίλευε σε ασπρόμαυρο κόσμο. Έναν κόσμο που αποτάσσομαι γιατί εγώ ζώ στο γκρι. Στα θολά σημεία του κόσμου, στο ενδιάμεσο και στο συνολικό.   

Η ΜΌΔΑ, ΤΟ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΆΛΛΑ ΔΕΙΝΆ...

 Εμπρός στα κάλλη, τί είναι ο πόνος, λέγεται συχνά. Αλλά η μόδα δεν είναι απαραίτητα μόνο πόνος. Από την μόδα ο καθένας διαλέγει ένα στύλ που τον εκφράζει και τον αντιπροσωπεύει, άλλωστε κι αυτό ένα είδος μόδας είναι. Από το πάνκ και το γκράντζ μέχρι το κυριλέ και το έξτραβαγκάντζα μέχρι ακόμα και την παντρειά τους όλα είναι στύλ που υιοθετήθηκαν από μια μόδα.

 Αν έλεγες στην Κοκό Σανέλ στην αρχή της καριέρας της πως το 2021 οι γυναίκες θα φορούσαν φορέματα του οίκου της με σνίκερ παπουτσάκι, θα τράβαγε τα μαλλιά της και πιθανόν να μην έραβε ξανά ποτέ! Αλλά για τη σημερινή καθημερινή γυναίκα αυτό είναι ένα στύλ που την εξυπηρετεί. Ο άνθρωπος σήμερα είναι πολυάσχολος, οι γυναίκες με ταγέρ και χαμηλό τακουνάκι όπως και οι άντρες με κουστούμι και γραβάτα τείνουν να γίνουν είδη υπό εξαφάνιση.

 Σήμερα, ο άνθρωπος κάνει την μόδα. Ναι, το φόρεμα με τις παγιέτες μπορείς να το βάλεις με απλό αθλητικό παπούτσι και να πας για απογευματινό καφέ. Ναι, μπορείς να φορέσεις τζίν στη δουλεία και να κουβαλάς τσάντα πλάτης αντί για χαρτοφύλακα. Ναι, μπορείς να σπάσεις τους κανόνες και να δημιουργήσεις ένα σύνολο ανάλογα με την ψυχοσύνθεση σου  και το δικό σου στύλ. Ναι, επιτέλους φτάσαμε στη στιγμή όπου η μόδα ακολουθεί τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι το αντίθετο. 

Όπου τα σώματα που βλέπουμε σιγά σιγά αρχίζουν να μοιάζουν με τα δικά μας, με ατέλειες και ψεγάδια. Γιατί σε αυτό τον κόσμο. μπορεί να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πως δεν υπάρχει το τέλειο και το ιδεατό. Υπάρχει όμως το τέλειο κατά προσέγγιση, αυτό που είναι τέλειο κατά κάποιο τρόπο για τον καθένα μας και αυτό που με το στύλ μας προσπαθούμε να φτάσουμε και να εκφράσουμε, όποιο κι αν είναι αυτό. 

ΓΕΝΙΕΣ ΒΙΑΣ

 Κάθε στρεσογόνος παράγοντας συντελεί στην ανάπτυξη και εκδήλωση βίας.

Θέλετε να έχετε υγιή παιδιά;  Φροντίστε να τους μάθετε τρόπους ώστε να μην επηρεάζονται από τα άγχη που σίγουρα θα εκδηλωθούν στις ζωές τους.

Αυτή είναι η δευτερεύουσα δικλείδα ασφαλείας με την οποία θα θωρακίσετε τα παιδιά σας ώστε να μην εκδηλώσουν βίαιες συμπεριφορές.

Η πρωτεύουσα δικλείδα είναι τα πρότυπα που δημιουργούμε στα παιδιά μας μέσω του παραδειγματισμού που πηγάζει από τις δικές μας συμπεριφορές και κοινωνικές εκδηλώσεις ή ακόμη και από τις λεκτικές παραινέσεις, συμβουλές και νουθεσίες.

1970

Ακούγεται το κλειδί στην πόρτα και η μητέρα κάνει νόημα με το χέρι στον μοναχογιό της να κάτσει ήσυχος. Έξι χρονών παιδάκι, ζωηρό και διψασμένο για να εξερευνήσει και να μάθει.

Είχε συνηθίσει να βλέπει τη μητέρα του με μαυρισμένα μάτια, πότε απ’ τις σφαλιάρες και πότε απ’ το κλάμα. Δεν του φαινόταν παράξενο. 

Ανοίγει η πόρτα και μπαίνει ο πατέρας με μια κυρία. Γυναίκα, τι φαί έκανες; Βάλε μας να φάμε…

Σερβίρει η σύζυγος προσπαθώντας με κόπο να συγκρατήσει τα δάκρυά της και αποσύρεται με το αγοράκι της στο υπνοδωμάτιο κλείνοντας την πόρτα πίσω της.

Το ζευγάρι έφαγε και έφυγε με ένα: Γυναίκα, εμείς φεύγουμε!

Είχε ανεχθεί πολλά…. Αλλά να της φέρνει την ερωμένη του στο σπίτι και να την αναγκάζει να τους σερβίρει, ήταν απολύτως εξευτελιστικό.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο συνεχίστηκε η ζωή τους. Το παιδί μεγάλωνε σ’ αυτό το περιβάλλον της αναίτιας ανεκτικότητας, της λεκτικής και της σωματικής βίας.

Μετά από πολλά χρόνια, γέρος πια, ο πατέρας παινευόταν: Ξέρετε πόσα λεφτά έχω φάει εγώ στα μπουζούκια; Ξέρετε πόσα ξόδεψα σε μια βραδιά για τα μπούτια της Σαπουντζάκη;

Κι ερχόταν η απάντηση της συζύγου, γερασμένης πια επίσης: ναι, κι άφηνες το παιδί σου νηστικό!

2000

Το αγοράκι μεγάλωσε, έγινε άντρας, παντρεύτηκε κι έκανε κι αυτός παιδιά.

Στις πρώτες δυσκολίες που αντιμετώπισε, όπως όλοι οι άνθρωποι στους γάμους τους, ακολούθησε την πεπατημένη. Αυτά που είχε διδαχθεί δηλαδή, από τους γονείς του.

Ξεκίνησε σηκώνοντας χέρι πρώτα στα παιδιά. Τον ενοχλούσαν οι φωνές τους, τα παιχνίδια τους, οι απαιτήσεις τους, τα ρούχα τους, η μουσική τους, γενικά, τα πάντα…

Μετά, ακολούθησε η λεκτική βία προς τη σύζυγο. Όσο αυτή ανεχόταν τις προσβολές του τόσο πιο έντονες γινόταν.

Στις πρώτες δυσκολίες του γάμου του, δεν άργησε να βρει παρηγοριά σε άλλες αγκαλιές.

Δεν άργησε βέβαια η λεκτική βία να μετατραπεί σε σωματική απέναντι στη σύζυγό του.

Επειδή τα χρόνια είχαν αλλάξει και η σύζυγός του είχε μια σχετική μόρφωση, δεν ανέχθηκε περισσότερα. Χώρισαν.

2005

Η μητέρα νουθετεί τα παιδιά της εστιάζοντας στην βία που έχουν υποστεί. Αποθαρρύνει παρόμοιες συμπεριφορές, νουθετεί με λογική και γνώση τα παιδιά της που την ακούν προσεκτικά. Σε καθημερινή βάση σχεδόν, επισημαίνει και καταδικάζει τις βίαιες συμπεριφορές που εκδηλώνονται γύρω τους. 

Ο πατέρας από την άλλη έχει διακόψει κάθε επαφή με τα παιδιά και αλλάζει συντρόφους προσπαθώντας να βρει κάποια που να μοιάζει στη μητέρα του, με καθολική ανεκτικότητα.

Κάθε φορά που εκδηλώνει τον βίαιο εαυτό του, χωρίζει.

2010

Ο γιος του ζευγαριού μετά από τον πρώτο σοβαρό δεσμό, χωρίζει άσχημα.

Πέφτει στα ναρκωτικά. Ο πατέρας καλείται να βοηθήσει. Άδικος κόπος. Μάλλον κάνει τα πράγματα χειρότερα εξακολουθώντας να νουθετεί με βία και εκδικητικότητα.

2020

Ο γιος και εγγονός, κάνει χρήση περιστασιακά πλέον. Κατά τη διάρκεια της μέθης του μια μέρα, ξεσπά βίαια στη σύντροφό του και αυτή αποβάλλει.

Όταν συνέρχεται και συνειδητοποιεί τι έκανε, μετανιώνει οικτρά και προσπαθεί να επανέλθει στα πρότυπα που είχε διδαχθεί και όχι σε αυτά που είχε βιώσει.

Ποιος φταίει για τα παιδιά μας που σκοτώνουν τα παιδιά άλλων γονιών, άλλων μανάδων;

Εμείς! Εμείς φταίμε.

Εμείς οι μανάδες που δεν χωρίζουμε, που δεν σταματάμε τη βία στη γέννησή της, που δεν διδάσκουμε, δεν μαθαίνουμε, δεν μεγαλώνουμε σωστά τα παιδιά μας.

Ας μην βλέπουμε μόνο τα χειρότερα αλλά ας ρίχνουμε μια ματιά και στα καλύτερα. Τι κάνουν οι άλλες μανάδες πιο σωστά από εμάς και μεγαλώνουν, παραδίδουν στην κοινωνία σωστά και υγιή παιδιά; 

Ας μιμηθούμε αυτές τις μανάδες κι αυτούς τους πατεράδες.

Δεν είναι ώρα για εγωισμούς, ας δούμε τα λάθη μας και ας διορθώσουμε όσα μπορούμε.

Καμιά φορά, μια κουβέντα μόνο φτάνει. 

Ας ενθαρρύνουμε τα ωραία, τα όμορφα, τα υγιή χαρακτηριστικά των παιδικών ψυχών που έχουμε στα χέρια μας. Είναι εύπλαστα, σαν πλαστελίνη. Μπορούμε να τα πλάσουμε όπως θέλουμε. Ας το κάνουμε σωστά. Τόσο για τα παιδιά μας όσο και για μας. Γιατί μεγαλώνοντάς τα, υποφέρουμε κι εμείς με τις λανθάνουσες συμπεριφορές τους.

Αγκαλιάστε τα παιδιά σας, πείτε τους ότι τα αγαπάτε. Δείξτε την αγάπη σας θέτοντας όρια. Δείξτε τους το δρόμο και να είστε σίγουροι ότι θα είστε κι εσείς ευτυχισμένοι δίπλα τους.

Στο μεγάλωμα των  παιδιών δεν χωράνε νεύρα, όχι στα απωθημένα που κουβαλά ο καθένας στην ψυχή του.

Αν δεν μπορείτε να κάνετε αυτά τα απλά πράγματα, τότε μην κάνετε παιδιά!

Στο κάτω κάτω δεν είναι όλοι γεννημένοι ώστε να γίνουν άξιοι γονείς.

Άσχετα αν κάποιοι γίνονται άθελά τους. 

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν πρέπει να γίνονται γονείς. 

Αναρωτηθείτε λοιπόν, μήπως εσείς ή το παιδί σας είστε ένας από αυτούς;

Και, πάρτε τα μέτρα σας.

 Ας μην κλάψουν άλλες μανούλες. Φτάνει πια!

Όχι άλλος φόνος! Όχι άλλη βία! Τέλος, εδώ!

ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ, Η ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ / ΕΝΑΣ ΑΠΛΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ

                Τι είναι η αυτογνωσία και γιατί είναι τόσο σημαντική διαδικασία στο να βελτιώσουμε τον εαυτό μας; Στους Δελφούς ήταν χαραγμένο ένα γνωμικό, αγνώστου λόγιου και ίσως το πιο ευρύ διαδεδομένο, το: "γνῶθι σαὐτόν", που σημαίνει να γνωρίζεις τον εαυτό σου. Να γνωρίζεις τα προτερήματα σου αλλά να μπορείς να αναγνωρίσεις και τα ελαττώματα σου. Να έχεις πλήρη αίσθηση των συναισθημάτων σου και των πηγών τους. Να καταλαβαίνεις την αιτία πίσω από τον θυμό και να μην διαπληκτίζεσαι για την αφορμή. Να γνωρίζεις τα όρια σου τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Έτσι λοιπόν με μια απλή αλλά γεμάτη νόημα φράση, μπόρεσε να εκφραστεί ολόκληρη αυτή η διαδικασία της αυτογνωσίας. Σημαντική είναι αυτή η διαδικασία για τον εξής απλό λόγο, ο καθένας ζει με τον εαυτό του και με αυτόν θα ζει εως το τέλος. Οπότε οι πράξεις του ακόμα και αυτές της νεότητας, θα πρέπει να αναλυθούν και να εξυγιανθούν αν χρειαστεί προτού η ψυχή γεμίσει με κενά και συμπλέγματα ανυπόφορα ακόμα και για τον ίδιο. Πως όμως επιτυγχάνεται η ανάλυση και η εξυγίανση αυτών των ψεγαδιών; Με διαλογισμό.

                         Τι είναι ο διαλογισμός; Ο διαλογισμός είναι η βουτιά που κάνει ο οποιοσδήποτε στην εσωτερική του θάλασσα και ο χρόνος που περνάει σε αυτήν. Ο χρόνος που αφιερώνει στον εαυτό του ο καθένας για την ανάπτυξη τόσο την σωματική όσο και την πνευματική. Όσο περισσότερο χρόνο κολυμπάμε σε αυτήν την θάλασσα των συναισθημάτων και αναμνήσεων, τόσα περισσότερα έρχονται στην επιφάνεια της. Τώρα σε αυτό το σημείο επέρχεται η ανάλυση. Για παράδειγμα ποιο ερέθισμα έφερε στην επιφάνεια τί και γιατί. Από που πηγάζει ο θυμός ή η οργή. Ασφαλώς δεν πρέπει να εξετάζουμε επιδερμικά τέτοια ζητήματα καθώς οι ρίζες τους μπορεί να είναι πολύ βαθύτερες. Δεν θα πρέπει όμως να είμαστε και μαλακοί με τους εαυτούς μας, θα πρέπει να είμαστε οι σκληρότεροι κριτές και να μην χαϊδεύουμε τ' αυτιά μας σχετικά με τα λάθη μας ή τα ελαττώματα μας. 

                             Ο διαλογισμός δεν είναι καθόλου πολύπλοκος. Για την ακρίβεια μπορεί πολλοί άνθρωποι να τον πραγματοποιούν χωρίς να το συνειδητοποιούν. Αρχικά το πιο βασικό κομμάτι του, είναι να αδειάσει ο διαλογιζόμενος το μυαλό του από όλες τις σκέψεις και ένας καλός τρόπος για να ξεκινήσεις σιγά σιγά να εμβαθύνεις είναι να αναλύεις αργά τα γεγονότα της ημέρας δίνοντας βάρος σε αυτά που σε ενόχλησαν και αναζητώντας την αιτία.  Το πιο κοινό μέσο για την επιτυχία του διαλογισμού είναι η ησυχία, να μείνεις δηλαδή σε ένα δωμάτιο με σχετικά άτονο φωτισμό και σιγή. Ένα πολύ καλό αλλά υποτιμημένο μέσο είναι η γυμναστική αφού με τον σωστό χειρισμό λειτουργεί δυαδικά. Άλλα μέσα για την επίτευξη του είναι η ζωγραφική, η ανάγνωση και γενικά όποιο μέσο μπορεί να διεγείρει τον πνευματικό κόσμο ακόμα και το πιο ίσως ασήμαντο γεγονός, όπως μια εικόνα από τους επιβάτες του μετρό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ερέθισμα και να ξυπνήσει κάτι στην θάλασσα του καθενός. 

                            Τα οφέλη που κερδίζει κάποιος γνωρίζοντας τον εαυτό του είναι πολλά. Αρχικά το άτομο   προικίζετε με  χρήσιμα εργαλεία σχεδόν για όλες τις πτυχές της ζωής και χτίζει την αυτοπεποίθηση του σύμφωνα με τα εφόδια που κατέχει. Εφόσον έχει εμβαθύνει τα πρώτα του γνωρίσματα  είναι οι ικανότητες του και τις ανικανότητες του. Κάτι το οποίο δεν είναι κακό αφού όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, έτσι και οι ικανότητες και οι ανικανότητες διαφέρουν από προσωπικότητα σε προσωπικότητα. Το να είσαι ελλιπής ικανοτήτων στην πώληση για παράδειγμα δεν σε κάνει αυτόματα άχρηστο σε όλα τα επίπεδα, μπορεί κάποιος να μην είναι ικανός στις πωλήσεις αλλά να είναι άριστο στις  μεταφράσεις. Επίσης το άτομο κατανοώντας τον εαυτό του μπορεί να θέσει τα σωστά όρια για την προσωπική του προφύλαξη και από εσωτερικούς αλλά και από εξωτερικούς παράγοντες, μαθαίνει δηλαδή να λέει ναι, όχι και θέλω δίχως απερισκεψία ή εκβιαστικά. Τέλος, ίσως έπειτα από αρκετό διαλογισμό να μπορεί να επουλώσει ακόμα και παλιές πληγές, αναλύοντας τις καταστάσεις, την χρονική περίοδο, όσα είχαν ειπωθεί πριν και μετά το συμβάν και τους εξωτερικούς ερεθισμούς, αφορμές που οδήγησαν στο συμβάν και τις πραγματικές αιτίες του. 

                              Το πόσο συχνά θα υποβάλλουμε στον εαυτό μας αυτή τη διαδικασία εξαρτάται από τους ίδιους. Δεν είναι απαγορευτικό να διαλογίζεσαι καθημερινά παρ' όλα αυτά, να μην ξεχνάμε πως και ο διαλογισμός είναι στην ουσία μια νοητική άσκηση και ακόμα και το πνεύμα όπως και το σώμα όταν γυμνάζεται, χρειάζεται μια ανάπαυλα.  

ΣΤΑΜΑΤΑ ΝΑ ΖΗΤΑΣ ΣΥΓΓΝΩΜΗ

 Ίσως η πιο γνωστή συμβουλή από ειδικούς και ψυχολόγους, όταν προσπαθούμε να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας είναι να σταματήσουμε να απολογούμαστε και να λογοδοτούμε. Αλλά ποιες απολογίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν τοξικές για να απαλλαχθούμε από αυτές; Όλα είναι θέμα ορίων. Τα όρια που θέτουμε στον εαυτό μας και τα όρια που θέτουμε στους γύρω μας. Όταν δεν υπάρχουν αυτά τα όρια η απολογητική στάση μπορεί να γίνει στάση ζωής και γρήγορα να οδηγηθεί στην ανάπτυξη μιας ενοχικής υποβόσκουσας συνείδησης που κατατρώει σαν έκφυλη ασθένεια το μυαλό, την ψυχή και το σώμα. 

Η οριοθέτηση για το κάθε άτομο είναι διαφορετική, κάποιοι μπορεί να δέχονται εύκολα τον σαρκασμό για παράδειγμα ενώ κάποιοι άλλοι να μην αισθάνονται άνετα με αυτήν την μορφή έκφρασης. Σε αυτήν την περίπτωση λοιπόν, η δεύτερη κατηγορία ανθρώπων θα πρέπει να βάλουν τα "στοπ" τους, απαγορεύοντας πάντα με ευγένεια, ώστε να μην καταπατηθούν και τα όρια του συνομιλητή, τον σαρκασμό προς το πρόσωπο τους ή φεύγοντας από την συζήτηση. Σε καμία των περιπτώσεων όμως δεν οφείλουν να απολογηθούν για τα αισθήματα τους καθώς πρέπει αυτά να γίνονται αποδεκτά από το ίδιο άτομο και να αναγνωρίζονται ως αξιόλογο κομμάτι της ψυχοσύνθεσης του. Το ίδιο σεβαστά και αποδεκτά θα πρέπει να είναι και τα όρια που θέτουμε στους άλλους για να μην πληγωθεί αυτή η ντελικάτη πτυχή των εαυτών μας.  

Οπότε οι "τοξικές" απολογίες είναι αυτές που εκφράζονται κατά κάποιο τρόπο εξαναγκαστικά ή χειριστικά. Η συγγνώμη η οποία προέρχεται από χειριστική συμπεριφορά πιέζει ακόμα περισσότερο τον ψυχικό μας κόσμο καθώς ο δέκτης αξιολογεί τα αισθήματα του χειριστή του σαν πρωτεύοντα και τα δικά του ως δευτερεύοντα με αποτέλεσμα το μυαλό σε ένα επίπεδο να μην δέχεται την ύπαρξη του ως αυτόβουλη μονάδα αλλά ως ακολουθητική υποστηρικτηκή του χειριστή της, τα μόνα ενοχικά αισθήματα που δημιουργεί είναι προς τον εαυτό του που δεν λειτουργεί αυτοβούλως με αυτοκαταστροφικά συνήθως αποτελέσματα.  Η πραγματική έννοια της συγχώρεσης είναι η μετάνοια και όχι η ενοχή, οπότε οποιαδήποτε ενοχική έκφραση δεν θα έπρεπε να προφέρεται γρήγορα και απερίσκεπτα με ένα συγγνώμη, αλλά θα πρέπει να γίνει ενδοσκόπηση και να βρεθεί η πραγματική αιτία της ενοχής και να μετατραπεί σιγά σιγά σε μετάνοια με προσωπική προσπάθεια και εσωτερική εργασία.  

Και για να φέρουμε τα πράγματα ακόμα περισσότερο προς την γη, όπως έγραψε και ο Αριστοτέλης περί ηθικής,(ελευθ. μεταφ.) "Ηθική είναι η πράξη που σε κάνει να νοιώθεις καλά, ανήθικη πράξη είναι αυτή που σε κάνει να νοιώθεις άσχημα." Όταν ζητάς λοιπόν, συγγνώμη θα πρέπει να νοιώθεις καλά γιατί τότε θα έχεις βρει την πραγματική αιτία και όχι την αφορμή, όταν ζητάς συγγνώμη και δεν νοιώθεις καλά γι' αυτό, τότε είναι απλά λόγια που πρέπει να ειπωθούν χωρίς καμία εσωτερική βελτίωση. 

ΜΉΠΩΣ ΕΊΜΑΙ ΘΎΜΑ ΧΕΙΡΑΓΏΓΗΣΗΣ; /10 ΣΗΜ'ΑΔΙΑ ΑΝΘΡ'ΩΠΩΝ ΜΕ ΧΕΙΡΙΣΤΙΚΉ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΆ.

 Η χειραγώγηση είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο ο χειριστής συνειδητά προσπαθεί να επηρεάσει ή να διαχειριστεί, με έξυπνο ή ύπουλο αλλά επιδέξιο τρόπο τον συνάνθρωπό του. Η χειραγώγηση σαν έννοια, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων και εξελίχθηκε στους τομείς της χειραγώγησης των μαζών, πολιτική χειραγώγηση, νομική χειραγώγηση, συναισθηματική χειραγώγηση. Τα άτομα τα οποία χρησιμοποιούν αυτήν την τακτική επιρροής εμφανίζουν και κάποια σημάδια κοινής συμπεριφοράς όπως:

1. Διαθέτουν την στάση του διπλωμάτη, δηλαδή ποτέ δεν είναι ακριβώς ειλικρινείς, μιλούν με διαλλακτικότητα και πάντα έχουν μια τάση να απλοποιούν τις καταστάσεις τόσο ώστε να ευνοούν αυτούς χωρίς να υπολογίζουν το κόστος των συνεπειών προς τους συνανθρώπους του.

2.Χρησιμοποιούν λεξιλόγιο και εκφράσεις λόγου που σε κάνουν να νοιώθεις αμήχανα, για παράδειγμα οι λέξεις "πάντα" και "ποτέ" μπορούν να ειπωθούν χειριστικά ως "Εγώ ποτέ δεν θα το έκανα αυτό , ενώ εσύ...." ή "Γιατί το κάνεις πάντα αυτό", επίσης η έκφραση "να σου ζητήσω μια χάρη" έπειτα από δύο συνεχόμενες φορές σταματά να είναι χάρη.

3.Συχνή επίκληση του ενοχικού συναισθήματος, δηλαδή σε κάνουν να νοιώθεις ένοχος για την κατάσταση τους "Δεν νοιώθω καλά και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι' αυτό".

4. Αποποιούνται των ευθυνών τους. Ίσως το πιο κοινό "σύμπτωμα" στα άτομα με χειριστικό χαρακτήρα. Ο κόσμος των συνεπειών και των ευθυνών είναι ένα μακρινό σύμπαν γι' αυτούς και προτιμούν να το κρατούν σε απόσταση. 

5. Δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τους γύρω τους. Τα μόνα προβλήματα ,οι μόνες δυσκολίες και οι μόνες ανάγκες που αναγνωρίζουν είναι οι δικές τους. Δεν μπορούν να ενδιαφερθούν πραγματικά για κάποιον άλλον βαθύτερα του σκοπού τους, που δεν είναι άλλος από την κάλυψη των δικών τους εγώ. 

6. "Τρώνε" την ενέργεια σου. Η χειραγώγηση είναι μια ψυχοφθόρα διαδικασία καθώς κλονίζει την προσωπικότητα του χειριζόμενου, εκμεταλλευόμενοι οι χειριστές αυτή την "τρύπα" στον ψυχικό κόσμο, καταναλώνουν αδηφάγα ότι καλό και θετικό μπορούν να βρούνε μεταβάλλοντας το σε κάτι κακό και σκοτεινό. 

7. Βίαια ξεσπάσματα ή αποσιώπηση και απομόνωση στην αποκάλυψη αληθινών γεγονότων. Όταν προσπαθείς να τους προβάλλεις ένα μειονέκτημά τους ή μια έλλειψη τους, η συμπεριφορά τους γίνεται ακραία, κάποιοι ξεσπούν βίαια και με θυμό, τόσο σε τρίτους λεκτικά όσο και σε αντικείμενα. Ένας χειριστικός χαρακτήρας δεν θα προβεί σε αυτοκαταστροφή παρά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις και όταν θα είναι σίγουροι πως δεν ρισκάρουν τη ζωή τους και το αποτέλεσμα θα αποβεί υπέρ των σκοπών τους. Επίσης μια άλλη τακτική απέναντι στην προβολή των μειονεκτημάτων και των ελλείψεων είναι η αποσιώπηση και η απομόνωση δίνοντας την εντύπωση πως το άτομο σε αυτή την περίοδο θα κάνει μια ενδοσκόπηση για αυτά που του έχουν επισημανθεί. Ακόμα και εάν γίνει η ενδοσκόπηση, βρίσκουν ελαφρυντικά για τον εαυτό τους καθώς δεν μπορούν να αναλάβουν ευθύνες και έτσι δεν υπάρχει κάποια βελτίωση.

8. Αγαπούν να δημιουργούν και να εμπλέκονται σε προβληματικές καταστάσεις. Οι προβληματικές καταστάσεις δημιουργούν σύγχυση, ίντριγκες και δράμα, θέματα που τους διασκεδάζουν και τους γεμίζουν ειδικά όταν αφορούν τρίτους. Συνήθως δημιουργούν τέτοιες καταστάσεις μιλώντας πίσω από την πλάτη κάποιου ή βάζοντας λόγια στο στόμα του. 

9. Δεν αναγνωρίζουν τα όρια. Των άλλων. Όπως και οι ευθύνες και οι συνέπειες έτσι και τα όρια, που θέτει κάποιος τρίτος για την προστασία της προσωπικής του ψυχικής υγείας, βρίσκονται σε ένα άλλο μακρινό σύμπαν, που και αυτό προτιμούν να μείνει επίσης  μακριά τους. 

10. Παρόλο που δεν ενδιαφέρονται για τον συναισθηματικό κόσμο του άλλου ή και γενικά για τον άλλον, τους αρέσει να ελέγχουν συνέχεια. Που βγαίνεις, με ποιους κάνεις παρέα, πόσα ξοδεύεις και άλλα πολλά που μπορούν να τους δώσουν κάποιον έλεγχο πάνω στη ζωή του συνανθρώπου. 

Η πρώτη προσέγγιση ενός χειριστικού χαρακτήρα μπορεί να μπερδέψει και να περαστεί ως ένας συμπαθής/συμπονετικός χαρακτήρας, τα σημάδια όμως είναι πάντα εκεί. Ένας συμπαθής/συμπονετικός χαρακτήρας θα ακούσει προσεκτικά το πρόβλημα, την δυσκολία και θα προσπαθήσει να προσφέρει βοήθεια και όχι να εκμεταλλευτεί τα δεδομένα προς όφελος του, δεν θα αποποιηθεί τις ευθύνες του και εφόσον συμπαθής συλλογίζεται συχνά τα συναισθήματα του περίγυρου του και ίσως η πιο βασική διαφορά αναγνωρίζει τα όρια και δεν πιέζει καταστάσεις.       

ΥΠΑΚΟΥΣΕ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΝΙΑ

 

                  Ζούμε σε μια εποχή υπερπληροφόρησης και αστικής έλξης και συχνά ξεχνάμε από που ξεκίνησε το ανθρώπινο γένος. Η πρώτη ουσιαστική επαφή του ανθρώπου ήταν αυτή με την φύση. Τα πρώτα του βήματα συγχρονίστηκαν και εναρμονίστηκαν με τους φυσικούς κύκλους οπότε στην σημερινή εποχή που όλα σχεδόν καλύπτονται από τσιμέντο υπάρχουν πολλές φορές που ξεχνάμε τους φυσικούς νόμους και αποκλίνουμε από αυτούς. Οι φυσικοί νόμοι είναι απλοί. Όλα έχουν αρχή και τέλος, γεννιούνται, ανθίζουν, ψηλώνουν, καρποφορούν και ωριμάζουν, σαπίζουν, πεθαίνουν. Το πιο όμορφο όμως στη φύση είναι πως αυτή η διαδικασία δεν γίνεται μόνο μια φορά αλλά επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, μέσα από τις εποχές. Κάθε χρόνο η γη έχει την ευκαιρία να καρποφορήσει και να θρέψει. 

              Πρέπει να καταλάβουμε πως όπως ο κύκλος της φύσης υπάρχει έξω, στα βουνά στις θάλασσες, στα ποτάμια και στις πεδιάδες, αλλά υπάρχει και μέσα μας. Στο ένστικτο της επιβίωσης και της θρέψης, στην ανάγκη για αναπαραγωγή, στο τέλος. Οπότε κάθε φορά που απομακρυνόμαστε από αυτά που μας λέει η φύση μέσα μας, πληγώνουμε τόσο τον εαυτό μας αλλά και αλλάζουμε και την φυσική ροή των πραγμάτων. Υπάρχουν λόγοι που η φύση μας έχει προικίσει με μικρά βιολογικά ρολογάκια κι αυτός είναι για να μην ξεφεύγουμε σωματικά, συναισθηματικά και πολλές φορές και χρονικά. 

           Υπάρχουν κάποια μέσα που μπορούν να μας βοηθήσουν να ξανά βρούμε την χαμένη επαφή με την φύση κι αυτά είναι τα εξής: η παρατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, η ουσιώδης επικοινωνία και η εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον. Η παρατήρηση του περιβάλλοντος γύρω μας, μας βοηθάει στην κατανόηση των φυσικών νόμων και στη συμπεριφορά της φύσης. Η ουσιώδης επικοινωνία βοηθάει στην συναισθηματική και ψυχική ανάπτυξη. Τέλος, με την εναρμόνιση στο περιβάλλον είναι σαν να συμμετέχουμε και οι ίδιοι στο κοσμικό σχέδιο. 

           Τα υπέρ όταν έρχεσαι κοντά με το φυσικό περιβάλλον είναι προφανώς πάρα πολλά για να τα απαριθμήσουμε όλα, αλλά τα πιο σημαντικά είναι η ηρεμία που σε κατακλύζει και η ευαισθησία που σου δημιουργείται για τα βαθύτερα νοήματα της ζωής, η αντίληψη των αρχικών μας ενστίκτων και η αποδοχή τους, η μηδαμινή σημασία των υλικών αγαθών μπροστά στην αιωνιότητα και η υπενθύμιση της ακαταλληλότητας της πόλης για κοινωνικό περιβάλλον.

        Στους καιρούς που ζούμε όμως η πόλη είναι αναπόσπαστο κομμάτι μας για πολλούς και διάφορους λόγους και η φύση που υπάρχει μέσα της είναι μόνο ένα δείγμα. Υπάρχει λύση όμως, να φέρουμε τη φύση σπίτι μας. Ας μην ξεχνάμε πως με τον όρο φύση δεν εννοούνται μόνο τα φυτά αλλά ότι υπάρχει σε αυτήν. Δηλαδή αν κάποιος δεν μπορεί να συντηρήσει φυτά μπορεί να πάρει ένα ενυδρείο ή κάποιο άλλο κατοικίδιο, αρκεί αυτό το μικρό τρίκ για να βρισκόμαστε πάντα κοντά στη φύση.   

         Η φύση άλλωστε είναι παντού. Στον ουρανό, στον καιρό που αλλάζει, στα ζώα, μέσα μας. Η φύση είναι παντού γιατί κι εμείς είμαστε κομμάτι αυτής και την κουβαλάμε σαν αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας, όποιος κι αν είναι ο προορισμός, όσες φορές κι αν αλλάξει. 

ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΕ ΕΝΑ ΜΑΤΙ/ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

 Η σημερινή βάση της κοινωνίας έχει έναν καθαρό εγωκεντρικό χαρακτήρα που πολλές φορές οι άνθρωποι τον απορροφούν και τον ενστερνίζονται ασυνείδητα και έτσι καταλήγουν να περπατάν αμέριμνοι στον δρόμο σκεπτόμενοι μόνο τον εαυτό τους. Πολλές φορές δρουν κι έτσι, βολικά ξεχνούν τις ανάγκες των συνανθρώπων τους και τις παραμερίζουν σαν ψιχουλάκια από το τραπεζομάντηλο τους. Εκεί έξω όμως δεν υπάρχουν μόνο αρτιμελή άτομα και ο πληθυσμός των ατόμων που θέλει να αλλάξει τον κόσμο είναι λειψός και λόγω της προπαγάνδας που έχει μασήσει, χωρίς πραγματικά κίνητρα για να το πραγματοποιήσει. Οπότε τι πρέπει να κάνει ένα άτομο με αναπηρία για να επιβιώσει σε μια κοινωνία που τους θέλει όλους τέλειους και τι πραγματικά βιώνει καθημερινά στον εσωτερικό του κόσμο;

Το πιο συχνό πρόβλημα για τα άτομα με αναπηρίες και ειδικά γι' αυτά που μένουν σε μεγαλουπόλεις είναι η κίνηση στους δρόμους. Η κακή οδηγική συμπεριφορά και η καταπάτηση του Κ.Ο.Κ. συχνά εμποδίζει στην σωστή κυκλοφορία ατόμων με αναπηρικά αμαξίδια, τυφλούς και άτομα με βοηθητικά μέσα βαδίσματος. Ωστόσο και το κράτος δεν έχει προνοήσει όπως θα έπρεπε για αυτές τις κοινωνικές ομάδες. Δυστυχώς δεν έχουν όλα τα δημόσια κτίρια ράμπες, σχεδόν κανένα φανάρι δεν έχει ακουστική σήμανση και το μόνο που προσφέρει είναι μια ελάχιστη μοριοδότηση για εργασία και ένα πενιχρό ποσό για οικονομική βοήθεια το οποίο το παίρνεις εφόσον περάσεις δημόσια ιατρική επιτροπή και εάν σε "βαθμολογήσουν" με άνω των 67% αναπηρία. Το εντόνως ειρωνικό είναι πως η επιτροπή είναι ετήσια και το κάθε άτομο πρέπει να πηγαίνει κάθε χρόνο να επανεξετάζεται και να επαναξιολογείται, γιατί στην Ελλάδα του 2021 ένας νεφροπαθής με ανεπάρκεια άνω της τάξεως του  50% μπορεί το επόμενο έτος να γιατρευτεί.

Δεν γίνονται θαύματα όμως και όλα αυτά τα άτομα που υποφέρουν, έχουν σταματήσει να πιστεύουν σε αυτά. Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλύτερα. Συνήθως τα άτομα με αναπηρίες που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα αποκρύπτουν το πρόβλημά τους. Εντελώς αντιδεοντολογικό και αντιεπαγγελματικό. Τόσο, όσο και το να σε απολύσουν λόγω της αναπηρίας.  Οι νεφροπαθείς, οι καρκινοπαθείς μπορεί να είναι αρτιμελείς αλλά όχι απολύτως υγιείς. Ναι είναι και αυτά άτομα με αναπηρίες που παλεύουν σε έναν κόσμο από τέλειους ανθρώπους. Που δεν μπορούν να εργαστούν ή να αθληθούν ή να κινηθούν όπως οι υπόλοιποι. Που τους κοιτάνε υποτιμητικά και περιφρονητικά ή με οίκτο.

Πρόβλημα νούμερο ένα λοιπόν η μετακίνηση, πρόβλημα νούμερο δύο η εργασία. Ήδη δηλαδή τα άτομα αυτά ξεκινάνε την ζωή τους με δύο προβλήματα βασικά ως προς την επιβίωση. Όταν τα δεδομένα σου είναι προβληματικά λοιπόν πώς μπορείς να μένεις ανεξάρτητος και ανεπηρέαστος της "κακής" τύχης και αισιόδοξος; Πώς παραμένεις λογικός και δεν ξεφεύγεις; Πολύ απλά διότι αυτά ήταν τα δεδομένα που υπήρχαν πάντα. Ένας εκ γενετής τυφλός δεν καταλαβαίνει το πρόβλημα της έλλειψης όρασής του γιατί πολύ απλά ποτέ δεν την είχε. Ξεκινώντας με "εσφαλμένα" δεδομένα χτίζουν έναν κόσμο καλύτερο για την προστασία τους αφού ήδη γνωρίζουν το πόσο σκληρός και κακός μπορεί να γίνει. Εξασφαλίζουν την μοναξιά τους ή μικρές παρέες με ίδια προβλήματα για να μην πληγωθούν. 

Δεν σταματούν όμως να ρισκάρουν, να νοιώθουν και να ζουν. Δεν σταματούν να ελπίζουν όχι για τους εαυτούς τους αλλά για τον κόσμο που ζούνε. Γιατί αυτοί είναι οι πραγματικοί επαναστάτες, άνθρωποι με προβλήματα περίσσια που παραμένουν λογικοί και κυρίαρχοι του εαυτού τους. Που προσπαθούν για το καλύτερο μόνοι τους σε έναν κόσμο τέλειων, γιατί στο κάτω κάτω ίσως να είναι και οι μοναδικοί που πραγματικά βλέπουν τις ατέλειες μας. 

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΗΔΕΙΑ/ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ

 Ο Ευριπίδης το 214 με 266 π.Χ. παρουσίασε στο ελληνικό κοινό ένα έργο το οποίο από την μυθολογία το πλήθος ήδη γνώριζε. Την γνώρισε αρχικά, μυθολογικά μέσω της Αργοναυτικής εκστρατείας που βοήθησε τον Ιάσωνα, τον άντρα που ερωτεύτηκε, να αποκτήσει το Χρυσόμαλλο Δέρας, την είδε έπειτα να ταξιδεύει μαζί του για την Ελλάδα. Η Μήδεια όμως και ο γνωστός μύθος της έχει μείνει εως σήμερα στις μνήμες μας όχι γιατί βοήθησε τον Έλληνα ήρωα αλλά από την αποτρόπαιη πράξη της παιδοκτονίας. Αλλά ποια ήταν η Μήδεια; 

       Η Μήδεια ήταν πριγκίπισσα της Κολχίδας, κόρη του βασιλιά Αιήτη και της θεάς Εκάτης. Θεία της και δασκάλα της η μάγισσα Κίρκη. Δυναμική, ανεξάρτητη, πλήρης ευθυνών του εαυτού της και προικισμένη με φυσικά και παραφυσικά χαρίσματα. Μια γυναίκα που ήταν ίσως μπροστά από την εποχή της καθώς σ' ένα πατριαρχικό σύστημα αυτή τολμούσε να λάβει αποφάσεις και να πράξει αυτοβούλως. 

                  Στον αρχαίο κόσμο ήταν ελάχιστα τα μέρη τα οποία ήταν μητριαρχικά. Δηλαδή στον οίκο, η μητέρα ήταν η κεφαλή. Η μητριαρχική οικογένεια δεν μπορεί να είναι σκληρή και άσπλαχνη. Μαθαίνει στα παιδιά την φροντίδα, την αγάπη και να μην εγκαταλείπουν αυτά στα οποία έχουν δοθεί. Η πατριαρχική οικογένεια αποπνέει μια σκληρότητα που καμία σχέση δεν έχει με το μητρικό χάδι. Ένας πατέρας εκείνης της εποχής απαιτούσε τα αρσενικά τέκνα να μορφωθούν και να πολεμήσουν και τα θηλυκά να διδαχθούν την τέχνη της οικοκυρίας, να καλό- νυμφευθούν ή να "αγοράσουν" τον άντρα τους με προίκα και να αποκτήσουν υγιείς απογόνους.

             Η Μήδεια μεγάλωσε στην Κολχίδα, στον πατριαρχικό τύπο οικογένειας χωρίς όμως να στερείται κάτι, καθώς ανήκε σε ευγενή τάξη. Όταν ερωτεύθηκε τον Ιάσωνα, που χάρη στον Ευριπίδη επιτυχώς τον απομυθοποίησε, για χάρη του δολοφόνησε και κομμάτιασε τον αδερφό της Άψυρτο και τον σκόρπισε στην θάλασσα, για να ξεφύγουν με τα λάφυρα, το Χρυσόμαλλο δέρας και την ίδια, από την Κολχίδα και να μην τους κυνηγήσει ο πατέρας της. Στην Ιωλκό, έβαλε της κόρες του Πελία να τον σφάξουν, να τον τεμαχίσουν και να τον βράσουν ξεγελώντας αυτές πως έτσι θα μείνει για πάντα νέος, επειδή της το ζήτησε ο Ιάσωνας. Της ζήτησε να εκδικηθεί τον Πελία για τους φόνους του πατέρα και του αδελφού του και αυτή πιστή και αφοσιωμένη εκτέλεσε το έργο. Καταδιώχθηκαν στην Κόρινθο με τους δύο τους γιούς όπου και ο Ιάσωνας την εγκαταλείπει για την κόρη του βασιλιά Κρέοντα, Γλαύκη. Τρελαμένη από το πάθος της για τον άντρα της, στέλνει γαμήλια δώρα που σκοτώνουν την Γλαύκη και τον Κρέοντα. 

               Μα ούτε αυτό έφερε τον Ιάσωνα πίσω. Έτσι, τον εκδικήθηκε με τον μόνο τρόπο που σαν γυναίκα είχε. Εγκαταλελειμμένη, μόνη, προδομένη, δολοφόνος και χωρίς πατρίδα. Σκότωσε τα τέκνα του. Τον Φέρητα και τον Μέρμερο.  Ήθελε να τον κάνει να νιώσει τον πόνο της, τον πόνο της απώλειας και την απελπισία της. Μα ούτε αυτό τον έφερε πίσω, έτσι έφυγε αυτή, αιώνια καταδιωγμένη να φέρει ένα όνομα που προκαλεί φόβο και τρόμο στο άκουσμά του.

             Το σύνδρομο της Μήδειας δεν έχει καταγραφεί ποτέ σαν ψυχιατρική διαταραχή  στην διεθνή ταξινόμηση ψυχιατρικών διαταραχών. Οπότε τι κάνει αυτές τις γυναίκες να σκοτώνουν τα παιδιά τους; Η έλλειψη παιδείας; Η έλλειψη του μητρικού ενστίκτου και φίλτρου; Η απόγνωση; Η μοναξιά; Η προδοσία;  Ή ότι κοινωνικά είναι στιγματισμένη μ' ένα διαζύγιο κι ένα παιδί; Ότι η ζωή της δεν θα είναι ποτέ πια ίδια και δεν έχει κανέναν σύντροφο να της σταθεί; Ότι έχει μάθει από τους γονείς της πως είναι ντροπή να χωρίζεις; Ότι πιθανόν ούτε αυτοί θα της σταθούν; Μήπως η ζήλια, που ο άλλος συνεχίζει την "ζωούλα" του χωρίς ευθύνες και αρνητικές ταμπέλες στο κοινωνικό σύστημα; Ίσως όλα τα παραπάνω. Ίσως τίποτα από αυτά. Αλλά το πραγματικό ερώτημα που γεννάται είναι, πόσα παιδιά πρέπει ακόμα να πεθάνουν για να αρχίσουμε να επιστρατεύουμε τις δυνάμεις για έναν πιο ανθρώπινο και καλύτερο κόσμο;  

ΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΤΟ ΤΕΡΑΣ

 Σύμφωνα με τους φυσικούς κανόνες, κάθε δράση φέρνει και την αντίστοιχη αντίδραση οπότε η κάθε πράξη έχει ένα αντίκτυπο στον εσωτερικό και στον εξωτερικό κόσμο τόσο τον δικό μας αλλά και όσων ατόμων επηρεάζουμε γύρω μας. Τι γίνεται, λοιπόν, όταν η συμπεριφορά κάποιου γίνεται υπέρμετρα δεκτική σε βαθμό που καλομαθαίνει τους γύρω του; Δημιουργεί τέρατα που δεν γνωρίζουν την μαγεία της δοτικότητας αλλά έχουν μάθει μόνο να παίρνουν και να "τρώνε" ανεξάντλητα καθώς κανείς δεν τους σταματά. Γίνεται κατανοητό πως μια τέτοια συμπεριφορά είναι ψυχοφθόρα για το άτομο που δίνει, όσο για το άτομο που μόνο παίρνει βρίσκεται σε μια συνεχόμενη έξαρση εγωπάθειας και εγωκεντρισμού. 

                   Η δοτικότητα από μόνη της δεν είναι καθόλου κακή, ας το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Η υπέρμετρη δοτικότητα όμως μπορεί να μας οδηγήσει σε εθελοτυφλία στα ελαττώματα των ανθρώπων που αγαπάμε και σε τυφλή εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα ακόμα και αν έχουμε όλες τις καλές προθέσεις να βοηθήσουμε να μην μπορούμε να δούμε την πραγματική έκταση του προβλήματος. Ενός προβλήματος που μπορεί και εν μέρει να έχουμε δημιουργήσει οι ίδιοι. Αυτό, από ένα δοτικό άτομο που δεν μπορεί να βοηθήσει στην άμεση λύση του προβλήματος γιατί δεν αντιλαμβάνεται ολόκληρη την έκταση και γιατί εμπλέκεται και το ίδιο, μπορεί να μεταφραστεί στην ψυχοσύνθεση του ως αποτυχία και απογοήτευση προς τρίτους. Τα πρώτα βήματα λοιπόν, είναι τα όρια που έχουμε θέσει ή θέτουμε και οι αποστάσεις. Για να δεις ένα πρόβλημα σφαιρικά πρέπει να απομακρυνθείς από αυτό και να το κοιτάξεις από πιο αντικειμενική σκοπιά.

               Βασικό επίσης είναι να μάθουμε να λέμε όχι, έτσι διαφυλάσσουμε την ψυχική μας υγεία, τα όρια τα οποία έχουμε θέσει και κυρίως συμμορφώνουμε τους ανθρώπους γύρω μας να μην απλοποιούν τα δικά μας θέλω και τις δικές μας ανάγκες και να μην βάζουμε αυτά τα τόσο σημαντικά στοιχεία για την προσωπικότητα μας σε δευτερεύουσα μοίρα για  χάρη των υπολοίπων. Αυτή η μοναδική και τόσο μικρή λέξη, λόγω της τεράστιας δύναμης της, αρκεί για να θεμελιώσει τα όρια που θέτουμε στους τρίτους και να διατηρηθούν αμοιβαία.  

      Η απόσταση βοηθά πολύ παραπάνω απ' το να αντικρύσουμε το μέγεθος του προβλήματος. Με την απόσταση μπορούμε να καταλάβουμε, και καλό θα ήταν και να τα επισημαίνουμε στους υπολοίπους, τα ελαττώματα και τις δυσαρμονίες που υπάρχουν σε μια ανθρώπινη σχέση. Δεν φτάνει όμως να αναγνωρίζουμε τα λάθη των άλλων, θα πρέπει να αναγνωρίζουμε και τα δικά μας και να μην τα παραβλέπουμε ελαφρά την καρδία, γιατί όπως απαιτούμε από τον άλλον να γίνει καλύτερος πρέπει το ίδιο να απαιτούμε και από τους εαυτούς μας. Πρέπει, λοιπόν, έπειτα από την απόσταση και τα όρια να αναλάβουμε το βάρος των πράξεων μας. Να παραδεχθούμε τα λάθη μας και να προσπαθήσουμε να τα διορθώσουμε. Έτσι δεν θα γίνουμε μόνο καλύτεροι ως προς τον εαυτό μας αλλά και προς του γύρω μας και με την μεγαλύτερη κατανόηση που θα έχουμε αποκτήσει για τον κόσμο, θα γίνει πιο εύκολη η βοήθεια που θα παρέχουμε και κυρίως πιο υγιής.

                Κάτι το οποίο πρέπει να αποδεχθούμε είναι πως υπάρχουν τοξικές σχέσεις και τοξικοί άνθρωποι αλλά αυτό δεν σημαίνει πως και αυτά δεν μπορούν να αλλάξουν. Εάν υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος, όπως λέει και ο σοφός λαός. Εάν όμως δεν υπάρχει καν η θέληση έστω και από την μία πλευρά δεν θα υπάρχει και τρόπος. Δυστυχώς αν δεν υπάρχει καμία αλλαγή έπειτα από όλες τις μεθόδους προσέγγισης, αυτές οι σχέσεις και αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να απομακρύνονται. Μπορεί να είναι αρκετά σκληρό και επίπονο αλλά είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος στον ψυχισμό του. 

                 Τέλος, αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο καθένας είναι πως ο χρόνος στην ζωή είναι λίγος και πολύτιμος και δεν αξίζει να σπαταλάς ενέργεια και χρόνο για κάποιον που μπορεί να μην το εκτιμήσει και ποτέ. Οτιδήποτε έχει χαθεί μπορεί να ξανά βρεθεί, εκτός από τον χαμένο χρόνο. 

    

ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΜΑΜΑΔΕΣ

 

                      Ένα σπάνιο αλλά μη εξαιρετέο κοινωνικό φαινόμενο είναι οι άντρες μαμάδες. Άντρες δηλαδή, οι οποίοι για διάφορους λόγους έχουν αναλάβει τον ρόλο και της μητέρας προς το παιδί. Το αντρικό φύλο δεν φημίζεται για τα ένστικτα του ή τα φίλτρα του ως προς το μεγάλωμα των παιδιών οπότε οι προσκρούσεις που γίνονται στον ψυχισμό του άντρα είναι τεράστιες, όχι όμως μόνο για αυτόν που αναγκάζεται να μεγαλώνει και να διαπαιδαγωγεί αλλά και για το παιδί που πρέπει να μετριάσει την επιθυμία του για το μητρικό πρότυπο αντικαθιστώντας το με τον πατέρα και μόνο.

                     Ένας άντρας που μεγαλώνει μόνος του το παιδί του δεν θα γίνει ποτέ και μητέρα. Δεν θα έχει ποτέ την θηλυκή αντίληψη και τα θηλυκά ένστικτα αλλά αυτό δεν θα τον σταματήσει από το να προσπαθεί πάντα να αναπληρώνει το χαμένο μέλος στα μάτια του παιδιού του. Δηλαδή αναγκαστικά το μυαλό του θα πρέπει να μάθει να δουλεύει με δύο τρόπους ως προς το παιδί. Όσο για το παιδί θα νιώθει πάντα την έλλειψη του ενός μέλους και παρόλο που θα προσπαθεί να καταλάβει την θέση του γονιού, πολλές φορές δεν θα είναι και τόσο εύκολο.  

             Η καθημερινότητα είναι το πιο σκληρό κομμάτι. Είναι σύνηθες και αποδεκτό στην κοινωνία η γυναίκα να μένει σπίτι και να φροντίζει τα παιδιά όσο ο άντρας θα λείπει στην εργασία. Εάν εργάζονται και οι δύο το ίδιο σύνηθες και κοινωνικά αποδεκτό είναι τα παιδιά να κάθονται τις ώρες που οι γονείς λείπουν με τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Όταν λείπει όμως το ένα μέλος μαζί λείπει και η οικογένεια του, δηλαδή οι οικογένεια που μπορεί να προσέχει τα παιδιά αμέσως γίνεται μόνο μία, αυτή του άντρα, όσο αυτός θα λείπει στην εργασία του. Αυτόματα περιορίζεται. Αν η οικογένεια του έχει και αυτή τις υποχρεώσεις της; Περιορίζεται ακόμα περισσότερο. Το δυσκολότερο είναι στην αρχή της ζωής του παιδιού, στους πρώτους μήνες ειδικά που δεν μπορείς να εμπιστευθείς τον οποιοδήποτε. Αν δεν υπάρχει οικογένεια και από την δική του πλευρά; Δυστυχώς ακόμα και σε αυτές τις εξαιρετικές περιπτώσεις δεν υπάρχει κανένας ιδιωτικός ή δημόσιος μηχανισμός που να μπορεί να διευκολύνει τους άντρες μαμάδες και η άδεια ανατροφής στον δημόσιο τομέα φτάνει μόνο τους εννέα μήνες. 

               Ένας άντρας μαμά δεν αντιμετωπίζει μόνο το πρόβλημα, του που θα "παρκάρει" το παιδί αλλά και ένα ακόμα μεγαλύτερο, το οικονομικό. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι άντρες οι οποίοι έχουν κερδίσει την επιμέλεια του παιδιού και λαμβάνουν μια παχυλή διατροφή που να τους διασφαλίζει την διαβίωση τόσο του παιδιού όσο και του ίδιου. Η διατροφή που μπορεί να λάβει ένας άντρας μαμά είναι ελάχιστη συνήθως και αυτή ορίζεται έπειτα από οδύσσειες διαδικασιών σε δικαστήρια και δικηγορικές αίθουσες. Συμπέρασμα, ένας άντρας μαμά δεν μπορεί να βρεθεί ποτέ άνεργος ή σε δύσκολες συνθήκες που θα τον εκθέσουν στην εργασία του με κίνδυνο να την χάσει. Θα χάνει καθημερινά στιγμές από τη ζωή του παιδιού του για την οικονομική τους διασφάλιση και την άνεση και αξιοπρεπή ζωή που επιθυμεί κάθε γονιός για το παιδί του. 

            Τέλος, ένας άντρας μαμά θα αποκτήσει κοινωνική ζωή και θα δεσμευτεί πολύ πιο δύσκολα. Μια γυναίκα, ακόμα και χωρισμένη με παιδιά, θα μπορέσει πολύ πιο εύκολα να βρει ένα ταίρι απλά και μόνο γιατί κοινωνικά αποδεχόμαστε πιο εύκολα την γυναικά ως ευάλωτη και εύθραυστη και τον άντρα ως σκληρό και άγριο, χωρίς όμως πολλές φορές να αντιλαμβανόμαστε την θέση τους και την ψυχική τους κατάσταση. Έτσι στερεοτυπικά μια γυναίκα μόνη με παιδιά είναι αβοήθητη και ένας άντρας μόνος με παιδιά είναι προβληματικός.

 

Ο ΞΕΝΟΣ ΕΑΥΤΟΣ

 Υπάρχουν μέρες που όλοι νοιώθουμε ξένοι στο κορμί μας. Που δεν αναγνωρίζουμε τις αντιδράσεις μας και δεν τις ελέγχουμε. Που δεν καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας κι αυτός αποξενώνεται, σαν η φωνή της ψυχής και η φωνή της λογικής να μην συμφωνούν, να μην έχουν καν επαφή σε έστω ελάχιστα σημεία. Αυτή η αποξένωση, φυσικά, δεν γίνεται σε μια νύχτα αλλά είναι η κορύφωση διάφορων κλιμακωτών καταστάσεων από την οποία περνάει το άτομο μέχρι να φτάσει στην πλήρη διαίρεση και να ζει σαν ξένος στην ζωή του. 

Η κορυφή του παγόβουνου, για την αρχή αυτής της διαίρεσης είναι η μυστικοπάθεια. Ένα άτομο που κρατά πολλά μυστικά, δικά του και ανθρώπων που αγαπά, μυστικά για την ζωή του και μυστικά που στην ουσία σταματά απλά να τα φιλάει και αρχίζουν να τον καθορίζουν. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, άρα έχει την ανάγκη για επικοινωνία και εξωτερίκευση συναισθημάτων οπότε ένα άτομο που τα κρατάει όλα μέσα του, είναι λογικό να βιάζει την ψυχοσύνθεση του να αντιληφθεί πολλές πληροφορίες γρήγορα, να πραγματοποιήσει νέα δεδομένα και να πορεύεται μέσα σε αυτά. Ψέμα στο ψέμα για τη συγκάλυψη κάποιων μυστικών, η ψυχή αρχίζει να διαφθείρεται και να παραποιείται η λογική, έτσι το άτομο διαιρεί τις σκέψεις του και σιγά σιγά ξεκινά η απομάκρυνση διότι η ψυχή και η λογική μπορεί να διαφέρουν αλλά έχουν ένα κοινό, και η δύο αντιλαμβάνονται πολύ καλά το ηθικό από το ανήθικο, ασχέτως το πως θα το μεταφράσει ο οποιοσδήποτε και πως θα το χειριστεί στην πραγματική ζωή. 

Μια άλλη ενέργεια που βοηθά στην αποξένωση του εαυτού μας είναι πως δεν σταματάμε. Ειδικά για τους αστούς που οι ρυθμοί της πόλης είναι γρήγοροι, και η ζωή κυλά σαν ποτάμι είναι πολύ πιο εύκολο να πέσουν σε αυτήν την παγίδα. Όλοι έχουμε την ρουτίνα μας και συνήθως μέσα σε αυτή δεν σταματάμε για να ακούσουμε τι πραγματικά ζητάει το είναι μας. Δεν έχει σημασία αν είναι κάτι μικρό ή κάτι μεγάλο, σημασία έχει πως όταν συνειδητά δεν ακούς γιατί δεν χωράει στο πρόγραμμα σου τότε και αυτή η εσωτερική φωνή θα σιωπήσει με αποτέλεσμα η εσωτερική μας ηθική πυξίδα να αρχίσει να αποπροσανατολίζεται. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ύλη για να προσέχουμε, πρέπει να φροντίζουμε και τη  ψυχή. Να την ακούμε όσο πιο συχνά γίνεται και να  καλύπτουμε τις ανάγκες της, άλλωστε η ψυχή σου δεν ζητά περισσότερα από όσα μπορείς να δώσεις καθώς είναι κι αυτή κομμάτι σου και ίσως σε καταλαβαίνει καλύτερα απ' ότι το λογικό μυαλό σου.  

Η υπερπληροφόρηση και η υπερπροβολή από Μ.Μ.Ε. και social media που τις λαμβάνει το άτομο ασυνείδητα και δίχως κριτική σκέψη είναι ένα ακόμα μέσο στη σύγχρονη κοινωνία για να αποξενωθούμε από τον εαυτό μας. Το άτομο εξαπατά την ανάγκη του για γνώση και εξέλιξη με μπιχλιμπίδια και γνωστές μάρκες  καθώς αυτά θεωρεί πως είναι τα εργαλεία να προωθήσει τον εαυτό του. Διαλέγει τον εύκολο δρόμο των υλικών αγαθών και τον σωματικών απολαύσεων και αψηφά την παιδεία και την εκμάθηση της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης. Δεν φιλτράρει σχεδόν τίποτα απ' όσα βλέπει κι ακούει παρά τα ακολουθά με τυφλή πίστη. Έτσι η ψυχή μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και ότι φαίνεται να λέει μεταφράζεται σε τσάντες, παπούτσια, ακριβά εστιατόρια και καλό αλκοόλ. 

Τέλος, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοσεβασμού είναι το μεγαλύτερο σεισμικό κύμα που εξαναγκάζει την ρήξη του εαυτού. Ένα άτομο με ελλιπή αυτοπεποίθηση μπορεί εύκολα να γίνει υποχείριο τρίτων, οπότε και σταματάει να υπακούει στις ίδιες του τις ανάγκες. Χωρίς αυτοπεποίθηση δεν έχει ακριβή εικόνα του εαυτού του και των χαρισμάτων του και προσπαθεί να ολοκληρώσει την εικόνα που έχουν οι άλλοι γι' αυτόν, έτσι η ψυχή εξαπατάται, διαστρεβλώνεται και για μια ακόμη φορά απομακρύνεται. Χωρίς αυτοσεβασμό συνηθίζει συχνά να ταπεινώνεται και να μειώνει τον εαυτό του δίνοντας το έναυσμα και σε τρίτους να πράξουν ομοίως. Ένα άτομο χωρίς αυτοσεβασμό αναλαμβάνει ευθύνες υπεράνω των δυνατοτήτων του  για να καλοκαρδίσει τους γύρω του και ευχαρίστως θυσιάζεται στον βωμό των σχέσεων του. Έτσι η ψυχή σταματά να πιστεύει στην αξία της και αποτραβιέται από τη σκηνή. 

Η ψυχή μας είναι ένα αδιαίρετο κομμάτι μας, που νοιώθει και ζητάει, που αν αποσιωπήσεις τον κόσμο γύρω θα την ακούσεις πεντακάθαρα να σε καθοδηγεί και να σε συμβουλεύει. Η ψυχή εσωκλείει όλη την αλήθεια και την γνώση γι' αυτό και είναι η προσωπική ηθική πυξίδα του καθενός. Άρχισε να την ακούς και να της δίνεις χρόνο πριν καταλήξεις ξένος του εαυτού σου. 

ΟΙ ΣΚΕΛΕΤΟΙ ΣΤΙΣ ΝΤΟΥΛΑΠΕΣ ΜΑΣ

 Δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο που να μην έχει μυστικά. Κάποια μυστικά είναι ελαφρύτερα από άλλα και κάποια τα κρατάμε μυστικά ακόμα και από τον εαυτό μας. Κάποια δημιουργούνται από εσωτερικούς παράγοντες και κάποια από εξωτερικούς. Υπάρχουν όμως και συνέπειες όταν κουβαλάς κάτι κρυφό μέσα σου. Πόσο βλαβερά μπορούν να γίνουν κάποια μυστικά για εμάς αλλά και για τους γύρω μας και πόσο ψυχοφθόρο είναι να κουβαλάς ανείπωτες πράξεις στη συνείδηση σου; 

Στον κόσμο που ζούμε υπάρχουν κάποια κοινωνικά δεδομένα, δηλαδή το σύνολο της κοινωνίας έχει ορίσει πως κάποια πράγματα είναι επιτρεπτά και κάποια όχι, έτσι όποιος έχεις ενδιαφέροντα προς τα "ανήθικα" των κοινωνικών δεδομένων που έχουν τεθεί, τείνει να κρατά μυστικές αυτές τις ενέργειες. Για να απλοποιήσουμε το θέμα ένα καλό παράδειγμα "ανήθικης" συμπεριφοράς προς τα κοινωνικά δεδομένα είναι η ομοφυλοφιλία. Πολλά ομοφυλόφιλα άτομα κρατούν για χρόνια τη σεξουαλικότητα τους μυστική με αποτέλεσμα την δημιουργία διάφορων ψυχικών συμπλεγμάτων. Προφανώς αυτό δεν είναι κάτι συνετό, για καμία από τις πλευρές, και η κοινωνία πρέπει να επεκταθεί και να συμφιλιωθεί με αυτή την κοινότητα καθώς είναι κομμάτι της αλλά και τα άτομα τα οποία ανήκουν σε αυτή την κοινότητα να αποδεχθούν και να αγαπήσουν τον εαυτό τους γι' αυτό που είναι και να μην χρειάζεται πια να κρατούν μυστικά που φθείρουν την ψυχή τους. 

Τα μυστικά επίσης, σε ένα άλλο κοινωνικό σύνολο θεωρούνται αμαρτίες. Ο ρόλος της εκκλησίας και των ιερέων είναι να διδάσκουν την αγάπη και την πίστη, πολλές φορές όμως δημιουργούν τύψεις στον ποίμνιο με αποτέλεσμα αυτά τα άτομα να προσκολληθούν και να γίνουν ευκόλως χειραγωγήσιμα. Τα αποτελέσματα των τύψεων όμως καμιά φορά είναι και καταλυτικά για έναν άνθρωπο. Οι τύψεις μπορούν να ωθήσουν κάποιον σε ακραίες πράξεις και στη δημιουργία περισσότερων μυστικών με αποτέλεσμα την βεβαρημένη συνείδηση και εμφάνιση διάφορων ψυχικών διαταραχών. 

Μυστικά μπορούν να δημιουργηθούν και κατά τις καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις, καθώς όλες οι σχέσεις έχουν και προστριβές. Σε μια παρέα εύκολα θα μιλήσει κάποιος πίσω από την πλάτη κάποιου άλλου και θα κρατηθεί κοινό μυστικό και τέτοια κοινά μυστικά σε μια παρέα μπορεί να υπάρχουν πολλά. Τα μυστικά αυτά ωθούν στην διάλυση μιας παρέας. Όσο για το κάθε άτομο ξεχωριστά οδηγείτε όχι μόνο στην αποξένωση αλλά και στο να χάνει την δυνατότητα του να εμπιστεύεται τους γύρω του, να απομονώνεται στον εαυτό του και τελικά να δημιουργεί κενά στην ψυχή του που προσπαθεί να γεμίσει με άσχετα πράγματα από αυτά που χρειάζεται.  

Εφόσον τα μυστικά υπάρχουν στις ζωές όλων είναι δύσκολο να απαλλαχθεί κάποιος από αυτά, δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο. Κάποια μέσα για την "καταπολέμηση" των μυστικών είναι αρχικά να μην ακούς τα μυστικά των άλλων, ακόμα και όταν σου ζητούν να σου εκμυστηρευθούν κάτι, διακριτικά να αρνείσαι εάν δεν είσαι στην ψυχική κατάσταση να ακούσεις, αυτό το κρίνει ο καθένας για τον εαυτό του, εάν δηλαδή είναι σε κατάσταση να ακούσει το μυστικό ή όχι, με δεδομένα πάντα πως αυτό που θα ακούσει πρέπει να παραμείνει κρυφό και η μόνη επεξεργασία και ανάλυση που θα γίνει είναι από το ίδιο το άτομο, όπως πρέπει να υπολογίσει και τι κόστος θα έχει στην ψυχοσύνθεση του. Επίσης η εσωτερική αναζήτηση για την ανακάλυψη βαθύτερων μυστικών βοηθά και στην ίαση του ατόμου αλλά και στην αυτογνωσία που αποκτά. Αυτά τα βαθύτερα μυστικά λύνονται με την ανάλυση τους και την επεξεργασία τους κομμάτι κομμάτι και τέλος για να συμπληρωθεί το πάζλ της λύσης των μυστικών πρέπει να επέλθει η προσωπική αληθινή μετάνοια και συγχώρεση, η αποδοχή του εαυτού με τα προτερήματα και τα ελαττώματα, η αγάπη για το σύνολο υλικών και ψυχικών αγαθών του κάθε ατόμου. 

Τα αποτελέσματα μια ζωής χωρίς μυστικά είναι ευεργετικά. Το άτομο ζει πιο γαλήνια και δίχως σκοτεινές σκέψεις, με καθαρή συνείδηση και δίχως ψυχικά συμπλέγματα. Η καθημερινότητα γίνεται πιο εύκολη και πιο απλή και δημιουργείται έτσι μια καλύτερη ποιότητα σε όλες τις πτυχές της ζωής ενός ατόμου.